VITAMINES IN HET VOER

21-2-2020

Het is nog steeds winter. Maar de tijd gaat snel. Sneller dan je denkt. Over een maandje zal de klok weer een uurtje vooruit worden teruggezet. En dan worden we allemaal weer zenuwachtig, want het nieuwe vliegseizoen nadert dan snel. De duiven zijn, als het goed is, al weer volop in de voorbereiding. Ook wordt er nog volop gekweekt natuurlijk. Rond de kweektijd komen de vitamientjes weer voor de dag om de conditie te verbeteren. De  vitaminepot? Tja, soms zo gek nog niet… Soms hebben duiven even een klein zetje nodig, zodat het stofwisselingsproces weer op gang komt. Vooral de B  en E vitamines doen het in dit verband vaak goed.   Deze zorgen voor een betere stofwisseling en voor een betere bevruchting.  Liefhebbers die zeggen nooit vitamines te geven aan de duiven, doen dat meestal onbewust toch. “we geven nooit bijproducten, allen wel eens wat biergist”… haha, daar zijn de B vitamines al.  Knoflook in het water? B en C vitamines. Levertraan over het voer? Haha: Vitamine A en D.

 
Kiemen.
Vitamines hoeven niet per se uit een potje te komen. We kunnen de granen n.l. ook kiemen. En zodoende meer vitamines uit het voer halen. Als we de tijd zouden nemen om de granen 2 tot 3 dagen te laten kiemen en deze 1 tot 2 keer per week aan onze duiven zouden verstrekken, hebben we nauwelijks andere vitamines nodig. Ook de aminozuren worden zo sterk verhoogd en lichter verteerbaar gemaakt. Vitamines uit gekiemde zaden en granen vermenigvuldigen zich razendsnel tot zelfs enkele malen van de normale gehaltes. Vitamine A kan zich tot 300% en vitamine C zelfs tot wel 600% vermeerderen. Ook de E en B complex vitamines vermeerderen zich. Daar komt bij dat biotine met 50% verhoogd wordt, waardoor de stofwisseling sterk verbetert.
 
Er zitten toch voldoende vitamines en mineralen in het voer?
Ja dat is een vraag die niet zo gemakkelijk te beantwoorden is.  Er zijn zo veel tegengestelde meningen en onderzoeken. Ik durf er geen antwoord op te geven. Zeker is dat alles tegenwoordig veel sneller gaat. Voedingsmiddelen worden via het water of via kunstmest toegevoegd. Maar rassen worden ook steeds verbeterd en hebben een hoger rendement. Nadeel is dan weer dat door het gebruik van pesticiden, boeren nu rassen kunnen gebruiken die uit zichzelf geen beschermstoffen produceren tegen insecten, dieren, enz. (zoals flavonoïden of wel bitterstoffen). Deze planten zijn heel kwetsbaar, maar bevatten geen stoffen die de verteerbaarheid van de plant nadelig beïnvloeden.
 
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH).
De zogenaamde ADH aan mineralen en vitamines zien we vaak voorbij komen. Ik heb daar wel wat moeite mee want wat is dan die aanbevolen hoeveelheid? Topsporters hebben gemiddeld een keer zoveel nodig dan mensen die niet sporten. Dus is het beter om ons in prestatie periodes te houden aan de behoeftes van de topsporter.
 
Wetenschappelijk onderzoek.
Bij het Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO) wordt wetenschappelijk onderzoek bijgehouden en de gegevens zijn online toegankelijk. Volgens Britse en Amerikaanse onderzoekers zijn 43 gewassen onderzocht op de gehaltes van 13 verschillende voedingsstoffen. Hier werden gegevens uit 1950 en uit 1999 voor gebruikt. De onderzoekers vonden op groepsniveau een significante daling in 6 van de 13 voedingsstoffen. Deze varieerde tussen de 6 en 38%. Echter op productniveau (dus elk gewas en elke voedingsstof apart analyseren) hielden nog maar weinig significante verschillen stand. Het gevonden verschil in voedingsstofgehalte was overigens net zo vaak een daling als een stijging in voedingsstofgehalte. De Britse studie liet een daling in ijzer, koper, en magnesium in groente zien, en een daling in ijzer, magnesium en kalium in fruit.
 
Ik neem maar eens een onderzoek van het Alterra instituut van de universiteit van Wageningen. Het verschil in vitaminegehalte in gewasgrootte, rijpheid en klimaat kan 300 tot 400% verschillen. In tegenstelling tot vitaminen, worden mineralen niet door de planten zelf aangemaakt. Het mineralengehalte wordt bepaald door o.a. de bodemcondities en de beschikbaarheid van mineralen. Zolang er in de bodem voldoende mineralen zijn, zullen gewassen genoeg mineralen bevatten. De landbouwtechnieken die in de westerse landen worden toegepast, zijn erop gericht om bodemtekorten te voorkomen via het gebruik van aangepaste meststoffen. Alleen in regio’s waar geen veeteelt is, en dus ook weinig of geen dierlijke mest, en waar intensieve teelten plaatsvinden met behulp van veel kunstmest op relatief arme bodems, zou er een tekort aan mineralen kunnen optreden. De conclusie is dat we geen algemene conclusies kunnen trekken.
 
Natuurlijke vitamines:
Natuurlijke vitamines vind je in vele planten, kruiden, knollen, zaden, peulen, schorsen etc. Ook de zon is verantwoordelijk voor vitamines. Via de UV straling wordt bij duiven b.v. provitamine D omgezet in vitamine D (in de onbevederde delen van de vogel zoals de huid, kop en poten). Deze Ultra Violette straling wordt echter door plastic tegengehouden. Alleen vogels die direct aan het zonlicht worden blootgesteld kunnen vitamine D vormen. Volgens de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen zou UV ook door glas gaan en zijn bekende werking doen, alhoewel glas wel een flink deel ervan absorbeert.
 
Vooral in de winter, als de zon zich lang niet heeft laten zien, kan een gebrek aan vitamine D optreden. Het is dan verstandig in deze tijd wat levertraan te verstrekken. Levertraan bevat veel vitamine A en D in natuurlijke vorm. Je kunt je dus ook voorstellen als we jonge duiven gaan verduisteren hoe het met hun vitamine D gesteld is. Het mag niet worden vergeten deze vitamine,  zeker in deze periode, toe te voegen aan het voer.
Vitamine A treffen we uitsluitend aan in producten van dierlijke oorsprong. In planten komt alleen provitamine A, caroteen voor. Na omzetting in de darmwand hebben deze provitaminen een vitamine A werking. Provitamine A komt veel voor in rode maïssoorten, wortels, lijnzaad, milocorn, brandnetel, paardenbloem, St Janskruid, bosbessen, uien etc. In gele maïs komt het slechts beperkt provitamine A voor.
 
B vitamines komen van nature voor in o.a. paprika (B1), erwten, uien, postelein, groene kool, wortel, tarwe, gerst en haver. Vitamine C komt o.a. voor in paprika, citroen, rozenbottel, zwarte aalbessen, bramen, bosbessen, brandnetel en berkenblad. Provitamine D komt voor in tarwe, gerst, hazelnoot, walnoot, wortel, ui, citroen etc. Vitamine E komt voor in rogge, tarwe, gerst, getoaste sojabonen, zonnepitten en vele groentes. Vitamine F in zonnepitten en getoaste soja. Vitamine K in spinazie, hennep, brandnetel en koolsoorten. Alle vitamines hebben hun eigen specifieke taak in het lichaam om zo onze duiven kerngezond te houden. Toch geven we liever iets uit een kant en klare vitamine pot, omdat dit vaak gemakkelijker is.
 
Chemische vitamines.
Praktisch alle vitamines uit potjes zijn chemisch van oorsprong. Vitamine A, D, E, en K worden n.l. opgeslagen door de lever. Men noemt het de vet oplosbare vitamines. Als die lever teveel vitamines moet opslaan, kan er een vergiftiging plaats vinden. Als je dat overkomt, kun je meestal het vliegseizoen verder wel vergeten.  Nou zal dat niet zo snel gebeuren, maar je kunt het ook overdrijven. Vitamine E noemen we ook wel de bevruchtingsvitamine. Tevens is het een sterke antioxidant. De natuurlijke vorm heet officieel d-alfa-tocoferol. De synthetische vorm van Vitamine E heet: d,l-alfa-tocoferol. Het onderscheid zit hem dus in de letter 'l'. Deze letter hebben we er voor vitamine E liever niet opstaan want de natuurlijke vorm wordt 2 x beter opgenomen dan de chemische variant.
 
Vitamine B en C vallen onder de wateroplosbare vitamines. Vitamine C maakt een duif zelf aan in nieren en lever. Het wordt opgeslagen in de lever. Bij extreme omstandigheden of stress kan een tekort ontstaan. Toch kijkt de gemiddelde duivenmelker niet op de aangegeven hoeveelheden op de verpakking van de vitamine pot. Hij vertrouwt de beschrijving van de fabrikant en ….. indien het goed ging de vorige vlucht, kan er misschien nog wel een schepje bovenop in de waterpan of (liever) over het voer. Zo kan het van kwaad tot erger gaan.
 
Opbouwende en reinigende werking.
Een voordeel van natuurlijke vitamines naast een opbouwende werking ook een reinigende werking hebben. Wat is een reinigende werking? Soms zie je nog wel eens een oud boertje lopen die op een wilgentak zit te bijten. Waarom doet die boer dat zul je zich misschien wel eens afgevraagd hebben? Hij heeft waarschijnlijk hoofdpijn of spierpijn. In die wilgentak zit dezelfde stof als in hoofdpijntabletten (salicylzuur) , maar dan op natuurlijke wijze. En ook al zou die boer een gehele wilgentak opeten, hij wordt er niet ziek van. Als hij een hele doos vol aspirines opeet, voelt hij zich ’s avonds toch knap beroerd. De chemische stof die hoofdpijn verdrijft heeft dus wel de opbouwende werking, maar niet die reinigende werking in het lichaam.  Ook pagegaaiachtigen eten graag wilgentakken. Dat komt, omdat die vogels nogal stressachtig zijn. Ook hen gaat het om diezelfde stof (salicylzuur). Die beesten weten dat precies, want ze worden daar heel rustig van. Daarom eten ze dat graag. Het natuurlijke salicylzuur heeft dus een opbouwende en een reinigende werking in het lichaam. Zo werken alle stoffen, die het lichaam in natuurlijke vorm kent. Het worden lichaamseigen stoffen genoemd.
 
Antioxidanten.
Er zijn vitamines die het oxideren van de cellen tegengaan. Oxideren is eigenlijk een beetje roesten. Denk maar aan ijzer. Zo kunnen b.v. virussen deze cellen gemakkelijk binnendringen en de duif ziek maken. Vitamine C en E zijn antioxidanten. Zij voorkomen dit oxidatieproces en zorgen voor een gezonder leven. Er zijn veel anti-oxidanten. We denken wel van 400 tot 500 verschillende. Vele zijn nog steeds onbekend en er wordt het nodige onderzoek naar gedaan.
 
Vitamines over het voer.
Als duiven dus zware prestaties hebben verricht zoals ruien, kweken of vliegen, kan men wat vitamines toedienen. Indien mogelijk adviseer ik u de vitamines over het voer toe te dienen. Vitamines vervuilen n.l. het drinkwater. Veel producten die we via het drinkwater toedienen worden niet graag opgenomen. De duif krijgt dan te weinig binnen en zal proberen elders te gaan drinken.. Ook vervliegen de vitamines op deze manier snel, doordat ze lang in het hok staan en zo hebben u en uw duiven er veel minder baat bij. Weggegooid geld dus.
 
Vitaminebehoefte van duiven.
Dit alles brengt ons bij de vraag of er onderzoek gedaan is naar de behoeftes aan vitamines voor duiven. De vitaminebehoefte van duiven in prestatieperiodes per 25 duiven van 400 gram: Vitamine A: 3000 IE,  Vit D3700  IE, Vit. C: 10 mg, Vit B1: 2 mg, Vit. B2: 20 mg, Vit. B6 : 2 mg, Vit. B12: 5 mcg, Niacine: 20 mg, Panthotheenzuur: 3 mg, Biotine (Vit. H + B8):  20 mg, Foliumzuur (Vit. Bc): 300 mg, Choline : 700 mg, Vit. K: 2 mg, Vit. E: 20 mg. Bronvermelding: Curt Vogel.   In rustperiodes is dat de helft minder.
 
Te weinig of teveel vitaminegebruik.
Het is niet mijn bedoeling uitgebreid in te gaan op elk ziektebeeld dat kan ontstaan door het geven van te weinig of teveel van een bepaalde vitamine. Dat kan jouw gespecialiseerde dierenarts je beter vertellen. Ik wil hier ook niet alle facetten van de werking van elke vitamine behandelen. Dat zou de leesbaarheid van dit artikel niet ten goede komen. Ik kan je echter wel dat volledige schema toezenden per e-mail: matador@xs4all.nl
 
Conclusie.
Vitamines zijn levensnoodzakelijk daar ze voedsel omzetten in energie, een taak hebben bij de groei en het herstel van weefsel en daarnaast weerstand opbouwen tegen allerlei ziektes.
Door het geven van vitamines moet men geen wonderen op de vluchten verwachten. Het zijn beschermstoffen, geen turbomotoren. Men moet het geven van vitamines niet extreem overdrijven. Toch kan het goed zijn om zo nu en dan wat extra vitamines te geven b.v. na zware vluchten en in de ruiperiode. Het beste zou zijn, dat de duiven elke dag de benodigde natuurlijke vitamines krijgen tijdens de prestatie- of rustperiodes van het gehele jaar. Zo ontstaan er geen  sterke pieken of dalen in de bloedspiegel. Van ziektes heb ik geen verstand. Jij waarschijnlijk ook niet. Daarvoor moeten we bij de gespecialiseerde dierenarts zijn. Die heeft er voor geleerd.
 
Veel succes ermee.
Willem Mulder.
Tel: 0031 648 717475   
E-mail: matador@xs4all.nl .